Roszczenie windykacyjne

Roszczenie windykacyjne zostało uregulowane w art. 222 § 1 k.c. Zgodnie z tym przepisem właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, aby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Celem roszczenia windykacyjnego jest ochrona prawa własności. Nie służy ono do ochrony innych praw rzeczowych, ani tym bardziej – obligacyjnych.

Legitymacja czynna (kto może wytoczyć powództwo o wydanie rzeczy?)

Powództwo windykacyjne (o wydanie rzeczy) mogą skutecznie wytoczyć tylko dwa podmioty: właściciel albo współwłaściciele rzeczy.

Legitymację procesową czynną ma aktualny właściciel rzeczy. Jeśli przed złożeniem pozwu rzecz została zbyta, dotychczasowy właściciel traci legitymację czynną, jego miejsce zajmuje nowy nabywca rzeczy.

W świetle art. 192 pkt 3 k.p.c. zbycie rzeczy w toku postępowania, po doręczeniu odpisu pozwu stronie pozwanej nie ma wpływu na dalszy bieg sprawy. Nabywca może jednak wejść na miejsce zbywcy za zezwoleniem strony pozwanej. W braku zgody nabywca powinien wytoczyć odrębne powództwo windykacyjne.

Skoro skuteczność wytoczenia powództwa zależy od wykazania tytułu prawnego do rzeczy, na powodzie zgodnie z art. 6 k.c. spoczywa ciężar udowodnienia, że przysługuje mu prawo własności. Nie jest to dowód prosty do przeprowadzenia w przypadku niektórych ruchomości, ponieważ należy wykazać skuteczność nabycia własności nie tylko od poprzednika w prawie, ale także skuteczność nabycia prawa przez swoich poprzedników, aż do pierwszego właściciela.

Legitymacja bierna (kto jest pozwanym z powództwa o wydanie rzeczy?)

Pozwanym w procesie o wydanie rzeczy powinien być ten, kto faktycznie włada nią bez tytułu prawnego.

Ciężar dowodu, że pozwany włada faktycznie rzeczą, spoczywa na powodzie, czyli na właścicielu rzeczy.

Pozwany może bronić się, w szczególności:

– zarzutem braku legitymacji czynnej,

– zarzutem braku legitymacji biernej,

– zarzutem, że dysponuje skutecznym uprawnieniem do rzeczy,

– zarzutem przedawnienia,

– zarzutem zatrzymania,

– zarzutem nadużycia prawa podmiotowego (możliwość skutecznego powołania się na ten zarzut wzbudza jednak kontrowersje).

Przesłanki roszczenia (co należy wykazać, by powództwo było uwzględnione?)

Przesłankami roszczenia windykacyjnego są:

• prawo własności rzeczy (status właściciela po stronie powodowej),
• pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą,
• nieuprawnione władanie rzeczą przez pozwanego.

Treść roszczenia

Na podstawie roszczenia windykacyjnego powód może domagać się wydania rzeczy.

Tryb postępowania

Postępowanie o wydanie rzeczy jest prowadzone w trybie procesowym przed sądem powszechnym.

Termin dochodzenia roszczenia

Roszczenie windykacyjne nie ulega przedawnieniu, jeżeli dotyczy nieruchomości (art. 223 § 1 k.c.).

W odniesieniu do rzeczy ruchomych termin przedawnienia roszczenia wynosi 6 lat. Jeśli jednak roszczenie windykacyjne o wydanie rzeczy ruchomej jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, termin przedawnienia wynosi 3 lata (art. 118 k.c.).