Prawo administracyjne
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w postępowaniach wywłaszczeniowych. Wywłaszczenie polega na przymusowym odebraniu własności nieruchomości na cele publiczne za odszkodowaniem. Postępowanie w sprawie wywłaszczenia jest prowadzone przez organy administracyjne. Od ostatecznej decyzji w przedmiocie wywłaszczenia można wnieść skargę do sądu administracyjnego. Polskie prawo przewiduje kilkanaście przypadków będących podstawą prawną wywłaszczenia nieruchomości. Zasadnicza regulacja znajduje się w ustawie z 21.08.1997 r. o gospodarce nieruchomościami.
Według art. 112 ust. 1 u.g.n. przepisy niniejszego rozdziału stosuje się do nieruchomości położonych, z zastrzeżeniem art. 122a, art. 124 ust. 1b, art. 124b, art. 125 i art. 126, na obszarach przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne albo do nieruchomości, dla których wydana została decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego.
Zgodnie z art. 112 ust. 2 u.g.n. wywłaszczenie nieruchomości polega na pozbawieniu albo ograniczeniu, w drodze decyzji, prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego na nieruchomości.
Na postawie art. 112 ust. 3 u.g.n. wywłaszczenie nieruchomości może być dokonane, jeżeli cele publiczne nie mogą być zrealizowane w inny sposób niż przez pozbawienie albo ograniczenie praw do nieruchomości, a prawa te nie mogą być nabyte w drodze umowy.
Na mocy art. 112 ust. 4 u.g.n. organem właściwym w sprawach wywłaszczenia jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej.
Na podstawie art. 113 ust. 1 u.g.n. nieruchomość może być wywłaszczona tylko na rzecz Skarbu Państwa albo na rzecz jednostki samorządu terytorialnego. Przewiduje się także wyłączenia dotyczące wywłaszczenia. Zgodnie z art. 113 ust. 2 u.g.n. nieruchomość stanowiąca własność Skarbu Państwa nie może być wywłaszczona. Nie dotyczy to wywłaszczenia prawa użytkowania wieczystego oraz ograniczonych praw rzeczowych obciążających nieruchomość. Powierzchnię wywłaszczanej nieruchomości określa art. 113 ust. 3 u.g.n. Zgodnie z tym przepisem wywłaszczeniem może być objęta cała nieruchomość albo jej część. Jeżeli wywłaszczeniem jest objęta część nieruchomości, a pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystywania na dotychczasowe cele, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości nabywa się tę część w drodze umowy na rzecz Skarbu Państwa lub na rzecz jednostki samorządu terytorialnego, w zależności od tego, na czyją rzecz następuje wywłaszczenie.
W myśl art. 113 ust. 4 u.g.n. jeżeli nieruchomość nie ma założonej księgi wieczystej lub zbioru dokumentów, przy jej wywłaszczeniu przyjmuje się inne dokumenty stwierdzające prawa do nieruchomości oraz służące do jej oznaczenia dane z katastru nieruchomości. Na podstawie art. 113 ust. 5 u.g.n. w przypadku nieruchomości o nieuregulowanym stanie prawnym, przy jej wywłaszczeniu, przyjmuje się służące do jej oznaczenia dane z katastru nieruchomości. Zgodnie z art. 113 ust. 6 u.g.n. przez nieruchomość o nieuregulowanym stanie prawnym rozumie się nieruchomość, dla której ze względu na brak księgi wieczystej, zbioru dokumentów albo innych dokumentów nie można ustalić osób, którym przysługują do niej prawa rzeczowe. Na mocy art. 113 ust. 7 u.g.n. przepis ust. 6 stosuje się również, jeżeli właściciel lub użytkownik wieczysty nieruchomości nie żyje i nie przeprowadzono lub nie zostało zakończone postępowanie spadkowe.
Czynności zmierzające do wywłaszczenia można podzielić na kilka etapów. Postępowanie wywłaszczeniowe powinno być poprzedzone rokowaniami. W braku porozumienia co do dobrowolnego zbycia nieruchomości organ wszczyna postępowanie wywłaszczeniowe. Na etapie postępowania wywłaszczeniowego przeprowadza się rozprawę. Po wyczerpaniu czynności w postępowaniu wywłaszczeniowym jest wydawana decyzja administracyjna. Od tej decyzji przysługuje odwołanie do organu wyższego stopnia. Od decyzji ostatecznej organu wyższego stopnia przysługuje skarga administracyjna do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Ustawodawca określa obligatoryjne elementy decyzji o wywłaszczeniu. Zgodnie z art. 119 ust. 1 u.g.n. decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości, poza elementami określonymi w art. 107 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, powinna zawierać:
1) ustalenie, na jakie cele nieruchomość jest wywłaszczana;
2) określenie przedmiotu wywłaszczenia przez podanie oznaczenia nieruchomości według księgi wieczystej lub zbioru dokumentów oraz według katastru nieruchomości;
3) określenie praw podlegających wywłaszczeniu;
4) wskazanie właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości;
5) wskazanie osoby, której przysługują ograniczone prawa rzeczowe na nieruchomości;
6) zobowiązanie do zapewnienia lokali, o których mowa w art. 116 ust. 1 pkt 5;
7) ustalenie wysokości odszkodowania.
- Jeżeli osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 4 i pkt 5, są nieobecne lub niezdolne do czynności prawnych, stosuje się art. 34 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Poza tą ogólną regulacją wywłaszczenia, przejęcie nieruchomości na cele publiczne może także odbyć się na podstawie ustaw szczególnych, których przedmiotem jest realizacja określonych inwestycji publicznych.
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w sprawach administracyjnych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego.
Pomoc prawna z zakresu prawa administracyjnego w obszarze regulacji planowania oraz zagospodarowania przestrzennego dotyczy, w szczególności:
- uzyskania i zmiany decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego i decyzji o warunkach zabudowy),
- ustalenia dopuszczalnego prawem sposobu korzystania z nieruchomości,
- odwoływania się od decyzji o ustaleniu opłaty planistycznej,
- zaskarżania lub żądania stwierdzenia nieważności uchwał gminy o przyjęciu lub zmianie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, miejscowego planu rewitalizacji i zintegrowanego planu inwestycyjnego,
- zaskarżania lub żądania stwierdzenia nieważności uchwał gminy o przyjęciu lub zmianie planu ogólnego,
- zaskarżania uchwały gminy w sprawie zasad i warunków sytuowania obiektów małej architektury, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych oraz ogrodzeń, ich gabarytów, standardów jakościowych oraz rodzajów materiałów budowlanych, z jakich mogą być wykonane,
- zaskarżania decyzji o wymierzeniu kary pieniężnej na podstawie przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
- negocjowania warunków umowy urbanistycznej.
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w sprawach administracyjnych z zakresu prawa budowlanego.
Pomoc prawna z zakresu prawa administracyjnego w obszarze prawa budowlanego dotyczy, w szczególności:
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o pozwoleniu na budowę,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o rozbiórce.
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w sprawach administracyjnych z zakresu prawa ochrony zabytków.
Pomoc prawna z zakresu prawa administracyjnego w obszarze prawa ochrony zabytków dotyczy, w szczególności:
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o wpisaniu zabytku nieruchomego lub zabytku ruchomego do rejestru,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o skreśleniu zabytku nieruchomego lub zabytku ruchomego z rejestru,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o wpisaniu obiektu do rejestru historycznego, urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o skreśleniu obiektu z rejestru historycznego, urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o wpisaniu zabytku ruchomego na Listę Skarbów Dziedzictwa,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o skreśleniu zabytku ruchomego z Listy Skarbów Dziedzictwa,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o wpisaniu utraconej rzeczy do rejestru utraconych dóbr kultury,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o skreśleniu utraconej rzeczy z rejestru utraconych dóbr kultury,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji nakazującej właścicielowi lub posiadaczowi udostępnienie zabytku nieruchomego lub nieruchomości w przypadku odmowy jego udostępnienia,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o wstrzymaniu robót wykonywanych bez pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w sprawach administracyjnych z zakresu prawa wodnego.
Pomoc prawna z zakresu prawa administracyjnego w obszarze prawa wodnego dotyczy, w szczególności:
- uzyskania lub zaskarżenia pozwolenia wodnoprawnego,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji o ustanowieniu strefy ochronnej,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji zwalniającej z zakazów przewidzianych w ustawie,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji w przedmiocie uzgodnień w toku procedury przyjęcia aktów planistycznych lub wydawania decyzji przestrzennych,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji w przedmiocie usunięcia drzew lub krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji dotyczącej zakazów ustanowionych w celu zapewnienia szczelności i stabilności z wałów przeciwpowodziowych,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji o obniżeniu piętrzenia wody lub opróżnieniu zbiornika w przypadku ostrzeżenia o nadejściu wezbrania powodziowego,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji o wykonaniu urządzenia melioracji wodnej,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji ustalającej wysokość opłaty melioracyjnej,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji w przedmiocie utrzymywania urządzeń melioracji wodnych,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji w sprawie decyzji o wstrzymaniu działalności zakładu lub jego części do czasu usunięcia zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji stwierdzającej usunięcie zaniedbań w zakresie gospodarki wodnej,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji w przedmiocie ustalenia należności za korzystanie ze śluz lub pochylni,
- odwołania od decyzji o nałożeniu administracyjnej kary pieniężnej.
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w sprawach administracyjnych z zakresu prawa ochrony środowiska.
Pomoc prawna z zakresu prawa administracyjnego w obszarze prawa ochrony środowiska dotyczy, w szczególności:
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach (decyzji środowiskowej),
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji marszałka województwa o obowiązku prowadzenia pomiarów poziomów substancji wprowadzanych do powietrza z zakładów, w których jest eksploatowana instalacja kwalifikowana jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji nakładającej na władającego powierzchnią ziemi obwiązek wykonania badań zanieczyszczenia gleby i ziemi,
- uzyskania lub zaskarżania decyzji w przedmiocie remediacji,
- uzyskania lub zaskarżenia decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu,
- wydania lub uzyskania odszkodowania w związku z wydaniem decyzji ograniczającej sposób korzystania z nieruchomości.
Pomoc prawna obejmuje doradztwo, analizę, opiniowanie, negocjacje i reprezentację w sprawach administracyjnych z zakresu prawa ochrony danych osobowych.
Pomoc prawna z zakresu prawa administracyjnego w obszarze prawa ochrony danych osobowych dotyczy, w szczególności:
- przygotowywania dokumentacji związanej z ochroną danych osobowych,
- dokonywania audytów,
- zgłaszania naruszeń danych osobowych,
- reprezentacji w postępowaniach administracyjnych wszczętych na podstawie skargi na naruszenie danych osobowych,
- wnioskowania o wydanie lub odwoływania się od decyzji Prezesa UODO nakładającej karę pieniężną za naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych.
Ponadto, pomoc prawna obejmuje reprezentację w postępowaniach karnych i cywilnych wszczętych na podstawie przepisów o ochronie danych osobowych.
Pomoc prawna może dotyczyć zagadnień pojawiających się na tle prawa oświatowego, w szczególności: ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o szkolnictwie wyższym i nauce, ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, ustawy z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o systemie informacji oświatowej oraz ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.
Pomoc prawna może dotyczyć zagadnień pojawiających się na tle prawa osobowego, w szczególności: ustawy z dnia 24 września 2010 r. o ewidencji ludności, ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. prawo o aktach stanu cywilnego, ustawy z dnia 6 sierpnia 2010 r. o dowodach osobistych i ustawy z dnia 26 maja 2023 r. o aplikacji mObywatel.
Pomoc prawna może dotyczyć zagadnień pojawiających się na tle prawa imprez masowych i zgromadzeń publicznych, w szczególności: ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych, Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 lutego 2012 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących zabezpieczenia pod względem medycznym imprezy masowej, Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 11 marca 2010 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności organizatorów imprez masowych, ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia i ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. Prawo o zgromadzeniach.
Pomoc prawna może dotyczyć zagadnień pojawiających się na tle ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej, Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 września 2023 r. w sprawie procedury „Niebieska Karta” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, Konwencji o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej, ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi i ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Pomoc prawna może dotyczyć zagadnień pojawiających się na tle ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci i ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.