Plan ogólny gminy

W dniu 24 września 2023 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, na podstawie której do porządku prawnego wprowadzono plany ogólne gminy w miejsce studium gminnego, czyli studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Zgodnie z założeniami ustawodawcy plan ogólny gminy przyjął postać miejscowego aktu normatywnego, zatem ma status taki jak miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Jest to rozwiązanie przeciwne do tego, które obowiązywało do tej pory, ponieważ ustawodawca nie nadał studium gminnemu mocy powszechnie obowiązującej. Studium było jedynie aktem wewnętrznie obowiązującym, który powinien być obligatoryjnie uwzględniany podczas prac nad projektem miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Podobnie jak studium, plan ogólny jest uchwalany dla terytorium całej gminy.

Treść planu ogólnego

Na podstawie art. 13a ust. 4 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w planie ogólnym:

1) określa się:

a) strefy planistyczne,

b) gminne standardy urbanistyczne;

2) można określić:

a) obszary uzupełnienia zabudowy,

b) obszary zabudowy śródmiejskiej.

Według art. 13c ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym obszar objęty planem ogólnym dzieli się w sposób rozłączny na strefy planistyczne.

Zgodnie natomiast z art. 13c ust. 2 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w wyniku podziału, o którym mowa w ust. 1, dopuszcza się wyznaczenie następujących stref planistycznych:

1) strefa wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową wielorodzinną;

2) strefa wielofunkcyjna z zabudową mieszkaniową jednorodzinną;

3) strefa wielofunkcyjna z zabudową zagrodową;

4) strefa usługowa;

5) strefa handlu wielkopowierzchniowego;

6) strefa gospodarcza;

7) strefa produkcji rolniczej;

8) strefa infrastrukturalna;

9) strefa zieleni i rekreacji;

10) strefa cmentarzy;

11) strefa górnictwa;

12) strefa otwarta;

13) strefa komunikacyjna.

Skutki uchwalenia lub zmiany planu ogólnego

Plan ogólny w zakresie, o którym mowa w:

1) ust. 4 pkt 1 (strefy planistyczne i gminne standardy planistyczne) i pkt 2 lit. b (obszary zabudowy śródmiejskiej), uwzględnia się przy sporządzaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego oraz stanowi podstawę prawną decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu;

2) ust. 4 pkt 2 lit. a (obszary uzupełnienia zabudowy), stanowi podstawę prawną decyzji o warunkach zabudowy.

Uchwalenie albo zmiana planu ogólnego mogą zatem wprost oddziaływać na zakres uprawnień właściciela nieruchomości. Wyznaczenie określonej strefy planistycznej może spowodować, że niemożliwe będzie uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Efektem przyjęcia określonych postanowień w ogólnym planie gminy może być zatem wprowadzenie pośrednio ograniczeń w zabudowie nieruchomości.

W przeciwieństwie do miejscowego planu ustawodawca nie przyznaje właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości żadnych uprawnień do domagania się naprawienia szkody powstałej w wyniku uchwalenia albo zmiany planu ogólnego. Wyłączenie odpowiedzialności odszkodowawczej w tej sytuacji rodzi daleko idące wątpliwości z punktu widzenia zgodności z ustawą zasadniczą.